Inzicht na een eeuw
Elsbeth Etty heeft een boek van Couperus gered. Afgelopen dinsdag besprak ik Langs lijnen van geleidelijkheid in de Tzum-Couperusmarathon en dat vond ik een mooi boek op het einde na. Hoofdpersoon Cornélie de Retz van Loo gaat, een jaar na de scheiding van haar man, na een vrij leven in Rome waarin ze zich in een feministisch geschrift ook nog eens tegen het huwelijk keert, terug naar haar ex-man Rudolf Brox. Een gewelddadige man, zo’n type waar je ver van moet blijven. Die plotselinge omslag in haar denken vond ik ongeloofwaardig. Ik had liever een meer strijdbare vrouw gezien.
Elsbeth Etty schrijft in Het bloed van de barones, een Couperus Cahier, over die omkering in het boek, die ook in Couperus’ tijd niet begrepen werd. Cornélie is geen masochiste, noch is zij iemand die na een jaar opeens het heil van het huwelijk inziet, noch iemand die met een acute kinderwens naar haar ex vlucht. Critici en wetenschappers hebben tot nu toe het gedrag van Cornélie fout geïnterpreteerd, want angst is de drijfveer voor handelen. Etty legt vier criteria die G. Römkes in Gewoon geweld (1992) heeft onderscheiden om te kunnen spreken van een post-traumatisch stress syndroom. Het gedrag van Cornélie is dan ineens wel te begrijpen en wel geloofwaardig. Ze gaat onder meer terug naar haar gewelddadige ex-man uit angst voor verdere escalatie. (meer…)