Column: Karel ten Haaf – Wijnvlek

Bibliofilie is geen ziekte en ook geen geaardheid – het is een keuze. Bibliofielen zijn er dan ook in soorten en maten, al zullen vele buitenstaanders de vaak subtiele verschillen tussen de verschillende stromingen niet zien (ongeveer zoals ik, atheïst, de elkaar op leven en dood bestrijdende protestantse kerken en geloofsgemeenschappen bezie: ongelovig wenkbrauwfronsend en licht geamuseerd; of, dichter bij huis, hoe vrijwel al mijn vrienden en kennissen zich ten koste van mij vrolijk maken over de zich vanwege een al dan niet verkeerd geplaatste komma opwindende, daarover ellenlange en gortdroge teksten afscheidende, scheurende en elkaar te vuur en te zwaard bestrijdende trotskistische fracties).
Mijn De Verloofde durft nauwelijks een boek uit mijn kast te nemen, laat staan open te slaan, bang als ze is een vlek op het omslag of, onherstelbaar, een leesvouw te maken. Ze concludeert uit mijn voorzichtige lezen – nee, nee, niet te ver openen, dat knakt de rug – dat ik een heilig ontzag heb voor het boek als ding, dat ik het voorwerp vereer. Een verkeerde conclusie. Ik beschouw het boek (het ding dus) als cultuurdrager, en vind dat je moet proberen die drager, dat vehikel van de inhoud, zo ongeschonden mogelijk door te geven aan de volgende generaties. Wie het boek niet ziet als cultuurdrager maar als gebruiksvoorwerp – ja hoor ’s, een boek is er om gelezen te worden, daarvoor is het gemaakt – en het derhalve misschien wel letterlijk stukleest, vernietigt een klein stukje cultuur: met de drager, het verropte exemplaar dat bij het oud papier belandt, is de verdwijning van een stuk cultuur – de inhoud van het boek – weer een stapje dichterbij. De tegenwerping dat er van een oplage toch altijd wel wat overblijft snijdt natuurlijk geen hout: zonder lezers die een boek met eerbied behandelen, ligt het voorwerp, uiteraard inclusief inhoud (waarom het gaat, aldus de kapotlezers die zich vrolijk maken over bibliofielen); ligt de inhoud dus binnen de kortste keren bij het grofvuil. (meer…)