All that Death-of-the-Novel crap
Een van de dingen waardoor de lezer al snel afhaakt is ‘door ze te veel met het vak als vak te vervelen’, aldus de Realistische Schrijver in Cees Nootebooms novelle Een lied van schijn en wezen. De term voor deze vlucht is metafictie: fictie over fictie, of de illusie van fictie doorbreken enzovoorts. Metafictie is de combinatie van creatie en kritiek. Maar juist in een tijd waarin veelvuldig hardop wordt getwijfeld over de waarde van het medium literatuur zijn romans die deze waarde onderzoeken in hun eigen vertellingen relevant.
In Nederland is de postmoderne metafictie niet zo aangeslagen als in Amerika. De naam John Barth (1930) zal in Nederland de wenkbrauwen doen fronsen – misschien door het ontbreken van Nederlandse vertalingen – , terwijl aan de overkant van de Atlantische Oceaan, deze schrijver met zijn experimentele fictie een National Book Award won met Chimera (1972), en zijn het korte verhaal ‘Lost in the Funhouse’ en het essay ‘The Literature of Exhaustion’ niet weg te denken valt uit de naoorlogse Amerikaanse literatuur. De woorden ‘experiment’ of ‘metafictie’ worden veelal geassocieerd met moeilijk, onleesbaar proza. Dat is niet het geval bij Barth, zijn novellen in Chimera over mythologische en Griekse helden zijn hilarisch. Eigenlijk is al het werk van Barth geestig, intelligent, metafictief en geschreven in de stijl van een bijzonder taalvirtuoos. (meer…)